a mid autumn night dream of Psychoda

Een fenomeen van dansende muggen.
Zomaar een bijna zwoele windstille namiddag rond vier uur, begin november, boven aan de dijk bij Noordpolderzijl..

Een uniek maar aangenaam zorgelijk moment. Misschien wel dankzij het veranderend klimaat vandaag is het dat ik en met mij vele Nederlanders zich schaamteloos aan dit weer blootstellen.

Noordpolderzijl, dijk de kwelders
in oostelijke richting met transfomatorhokje.

Daar, leunend op een transformatorkast naast een zendmast (voor het moderne chronische bereikbaarheden van wadgasten), kijk ik naar de fulpen lucht over de Noordpolder en  het wad.

Op de dijk van het zogenaamde Omlandia staar ik over de kwelders naar grootschalige natuurlijke fenomenen van vogels en water, maar raak al gauw afgeleid door een piep klein tafereeltje dat zich pal onder m'n neus afspeelt.

 Bovenop de transformatorkast een paringdansje van elfjes, die schalks rond één en ander paraderen en flaneren of het leven nog warm en behaaglijke als de zomer is. Het betreffen groepjes motvliegjes van het genus Psychoda, die mij verder onbekend zijn.

De nieuwe media.
Als taxonoom ben ik mislukt. Hier moet ik beesten vangen in plaats van allen maar kijken naar dit fraaie schouwspel. Ik besef dat je aan de hand van plaatjes niet of nauwelijks tot eenduidige vaststelling van de soort kunt komen. Toch kom ik niet verder dan zo nu een dan de camera onder slechte lichtomstandigheden ter hand te nemen en deze hier gepresenteerde foto's te maken. Het gedrag van de vliegjes valt op en daar gaat het me om. Gelukkig helpt de nieuwe media en word ik (via de dipteraloog  @rvanderweele op twitter, ) gewezen op de besloten groep "Diptera" op "Facebook". Daar zijn vliegenexperts internationaal samen om hun kennis te delen en zo ook mijn plaatjes becommentariëren. Enerzijds wordt de vraag naar welke soort Psychoda gesteld en beantwoord. Een kenner is er bijna zeker van aan de hand van de zwarte band over de witte vleugels dat een een Psychoda surcoufi betreft, hetgeen hij aan gevangen exsemplaren verder wil onderzoeken en bevestigen. Terwijl er tevens deskundigen Noren aan het werk gaan om het getoonde gedrag op de foto's te bediscussiëren op basis van eerder uitgevoerd onderzoek naar voorkomen en gedrag.*. Het is opmerkelijk dat deze vliegjes niet een paringsritueel uitvoeren nabij hun habitat maar op een totaal daar van verwijderde plaats.  

Zo bevinden zich op het deksel een tiental plukjes van vliegjes die allemaal los van elkaar rituele dansjes uitvoeren. veelal vermengen de mannetjes van de verschillende groepjes zich en wisselen zo van partner. De feitelijke copulatie is moeilijk waar te nemen en lijkt soms door meerdere mannetjes gelijktijdig met een vrouwtje plaats te vinden.

De vliegjes, mannetjes, bewegen op het transformatorhokje druk fladderend en lopend naar een individu, een vrouwtje, in het midden. 

Dit alles medio herfst 2011 kunnen alleen maar Psychodaatjes zijn

waarvan ik de soort nog niet ken.

 .

De mannertjes zwermen weer naar buiten ,van het vrouwtje weg en komen aansluitend (achter elkaar aanlopend) weer bij een ander vrouwtje.

De locatie

Beschrijving:

Een discussiepunt op grond van de waargenomen paringsrituelen van P. surcoufi is de plaats van delict.
Tot nog toe werd verondersteld dat de vrouwelijke motvliegjes op het substraat waar ook de larven zich ontwikkelen paren. Bovenstaande waarneming zou dit weeleggen omdat de vliegjes duidelijk op een onnatuurlijke harde ondergrond van het transformatorhok zich bevinden tijdens de paring

*Louis Boumans: Psychoda surcoufi, een motmug van compost, nieuw voor
Nederland (diptera: psychodidae), 2009: http://dare.uva.nl/document/157705

Ander leuk leeswerk achteraf over deze moordenaartjes is hier te vinden:

http://www.insipub.com/ajbas/2009/4503-4509.pdf

Niets mis met heiloze heide uitgedost in pijpenstro

Hoog Soeren

Het land verschraald maar de toenmalige heide wordt nog steeds rijker. Rijker van depositie aan nutrienten waardoor vergrassing met pijpenstrootje en bochte smele in rap tempo plaats vindt. 'Zowat', wat is het gemis wanneer je de natuurlijke verruiging boven de culturele erflating van het Heideveld stelt, vraag ik me af.

Hoog Soeren dus, de schoonheid van de graspol, als overwinning op de heilloze cultuur van het plaggen tot je er weer paars van de hei van ziet.

Objectief gezien zijn de kernkwaliteiten van het type heide-(maar ok weide-!)landschappen schoonheid door openheid, kleur door variatie in grootschalige patronen en meer zulks emotionele karakteristieken. Deze kwaliteiten, aangevuld met niches waarin zeldzame (concurrentiegevoelige) plantengemeenschappen zich kunnen handhaven, mits de mens permanent in grijpt, zitten diepgeworteld bij de rechtgeaarde natuurbeschermer. Hij/zij zal dan ook ingrijpen wanneer de natuur een eigen aanpassing bedenkt in haar ecosysteemdeeltje. Een aanpassing die altijd uitstekend past bij de lokale milieuomstandigheden en de dynamiek daarvan. Dus bestaat de jeukende hand van natuurminnend Nederland uit het nemen van draconische maatregelen als beweiden met schapen en koeien (eeuwen ervaring toch?), branden en plaggen om tot gewenste verschraling van de toplaag te komen. Dit alles om de  "agressieve" (nutrienttolerante) soorten een pootje te lichten omdat die zo stom zijn beter te gedijen in ons vervuild landje dan bv allerlei heidesoorten en bosbesachtige struiken.

Zonder ingrepen door de mens gaat een tussenstadium van heide, in een herkonlonisatie van uitgeputte en verarmde zandgronden, over naar een vervolg in de successie; een bos ecossysteem. Dat dondert vroeg of laat weer in elkaar en gaat alles weer van vooraf aan van de woeste lege aarde over het heide-weide- veld (misschien) naar weelderig struweel en aansluitend weer bos, etc.In standhouden van de heide betekent dan daadwerkelijk menselijk ingrijpen, doormodderen om blijvend een tussenstand vast te houden dus ontbossen, begrazing met schapen ed, plaggen en/of branden.Een bekend verhaal.

Neemt allemaal niet weg dat het heinde en ver geen grote stille heide treffen een ontsiert landschap oplevert. In tegendeel; niets dan pijpenstrogele stilte die je hier "op" Hoog Soeren treft is visueel een verrijking voor het oog al met al verrijkt met spaarzame den en doorwoekerende bochtige smele met op de heuvelruggen van zand wat bos en vossenbes. 

..

En tot slot, wie zou deze strogele werkelijkheid willen missen? Ik voor geen goud!!!

Op de grote stille fields of gold: (linkliedje)

We staan wellicht "on the crossroads van natuurbeheer voor de 21ste eeuw van deze onchristelijke roomsen en calfijnisten die de natuur een godstijding vinden die beheert en absoluut niet autarkische trekjes mag vertonen: een goed gelovige politicus van onbesproken devootheid noemt dit "boerennatuur". Dus komaan alle natuurvorsers allerlanden de handen in een en hup ten strijden tegen de paus en de gristelijke natuur! Dit is hét uitgelezen moment om tegen lagere kosten een mooi moment om eens na te gaan of schoonheid geen uniciteitswaarde zonder  zeldzame soorten beschermen (als doel op zich) is maar juist vanwege de instrincieke  waarde die een autonome (natuurlijke) ontwikkeling in de huidige maatschappelijke context heeft. Als u (nog?)  begrijpt wat ik bedoel "

Verdrassing (grondwaterpeil) leidt tot differentiatie van vegetatiestructuur, met andere woorden gras verdwijnt waar dras verschijnt en komt aan de oevers van deze misschien eaux oligotropes,  afhankelijk van de voedselrijkdom, het heide schrale grasland tot leven

Op kleine schaal is zichtbaar Effect van plaggen. De hand van de meester die de natuur wenst te transformeren naar een oud cultuurlandschap, geeft precies aan dat we moeilijk accepteren dat een systeem z'n eigen (onbegrepen?) dynamiek heeft waar wij de schoonheid ongemoeid van moeten leren "ervaren".

De gestrengheid waarmee de grove den het milieu bepaald zou wel eens een aardige leerschool zijn voor een nieuwe vorm van natuurlijk terreinbeheer (laat natuurbeheer maar even rusten tot wij als mensen er met de fikken afblijven de nostalgie van cultuurverval tot natuur te beinvloeden) én laat er geen gras over groeien dat pijpstrootje geen schijn van kans maakt terwijl de vossenbes en dophei daaronder in de luwte van de grove den(let wel 99% van de dennen is allochtoon of invasief ) weelderig tiert..

Gezwam rondom Apeldoorn (Amersfoortse weg)